We willen allemaal een werkfitte organisatie met goede samenwerking, goede gesprekken en weinig ziekteverzuim. Maar waar mensen samenwerken, ontstaat onherroepelijk ook wel eens ‘gedoe’ (irritaties, roddels, steken onder water, enz.). Een gesprek loopt niet lekker of je wordt getriggerd door wat de ander zegt. Om inzicht te krijgen in wat er nu precies gebeurt in de communicatie of samenwerking, kun je gebruik maken van de dramadriehoek. Dit is een model waarmee je efficiënt gaat communiceren en samenwerken. Wij leggen je graag uit hoe dit werkt.
Wat is de dramadriehoek?
De dramadriehoek is een internationale theorie ontwikkeld door Stephen Karpman. Met behulp van dit model krijg je inzicht in hoe het contact of gesprek verloopt, wat onbewust gedaan wordt en wie welke rol vertegenwoordigd.
Er zijn drie rollen te herkennen, met een vaste dynamiek ten opzichte van elkaar: de Aanklager, de Redder en het Slachtoffer.
De verschillende rollen in de dramadriehoek
De drie rollen in de dramadriehoek vullen elkaar aan en leveren vaste patronen op. Daarnaast zijn de rollen uitwisselbaar en de één kan niet zonder de ander. We leggen je hieronder verder uit hoe dit werkt.
De Redder
Biedt graag veel en vooral ongevraagd hulp: “kom maar, laat mij dit maar even doen.” Hij neemt de verantwoordelijkheid van de ander over, waardoor hij anderen afhankelijk maakt en zichzelf onmisbaar. Het roept bij de ander passief gedrag op, waardoor het eigenaarschap bij de ander verdwijnt.
Het Slachtoffer
Gedraagt zich hulpeloos en reageert het liefst vanuit onmacht: “ze moeten mij altijd hebben”. Doet hij dat zielig genoeg, dan voelt de Redder zich aangesproken. Roept hij irritatie op, dan wordt de Aanklager uitgedaagd. Hij heeft dus de neiging zich kleiner te maken en te denken het niet zelf te kunnen. Hierdoor hoeft het slachtoffer ook geen verantwoordelijkheid te nemen.
De Aanklager
Wijst vaak (om zijn eigen zwaktes te verbergen) anderen op hun zwakke plekken: “jij snapt er echt niets van he”. De ander gaat zich schuldig voelen en zelf geeft het hem een gevoel van eigenwaarde. Vanuit deze rol zijn we te kritisch en voeden we ons ego. We hebben altijd gelijk. Graag sluiten we bondjes met anderen die er hetzelfde over denken.
Wellicht herken je jezelf in een bepaalde situatie en misschien heb je zelfs een voorkeursrol. De rollen kunnen elkaar echter ook heel snel afwisselen. Bijvoorbeeld als het slachtoffer van mening is dat hij niet goed geholpen is, dan schiet hij meteen in de rol van de aanklager. “Ik dacht dat je me wel zou helpen, maar wat schiet ik hier nu mee op”.
Hoe kom je uit de dramadriehoek?
De eerste voorwaarde om de dramadriehoek te doorbreken is bewustwording. Herken je de dramadriehoek? Stap er dan bewust uit, door in de winnaarsdriehoek te stappen. Deze winnaarsdriehoek krijg je door de dramadriehoek om te keren. Vanuit de winnaarsdriehoek handelen- en communiceren we effectief en gelijkwaardig.
De Winnaarsdriehoek
De Winnaarsdriehoek is een efficiënte manier in de communicatie en omgang met anderen, bedacht door Acer Choy in 1990. In de Winnaarsdriehoek ga je ervan uit dat iedereen OK is en iedereen positieve bedoelingen heeft. Beide partijen nemen zelf verantwoordelijkheid voor het eigen handelen.
De drie hoeken in de winnaarsdriehoek staan voor drie krachtige vragen waarmee je kunt voorkomen in de Dramadriehoek te komen en je kunt iemand of jezelf uit de Dramadriehoek leiden naar de winnaarsdriehoek. Deze drie krachtige vragen zijn:
- Vraag: Wat heb ik nodig?
Je formuleert zelf doelen en zoekt uit wat jij nodig hebt. Je onderneemt zelf actie. Je focus van vastzitten in problemen verleg je hiermee naar het zelf vinden van oplossingen. Zo blijf je uit de Slachtoffer rol.
- Grens: Wat wil ik perse niet?
Met deze vraag geef je duidelijk je grens aan en maak je helder wat je wel en niet wilt. Vervolgens maak je daar samen afspraken over. Zo blijf je uit de Aanklagersrol.
- Aanbod: Wat kan ik bieden?
In plaats de Redder te zijn geef je steun en moedig je aan. Je nodigt de ander uit om in actie te komen en dit doe je met medeleven en niet met medelijden.
In de winnaarsdriehoek durf je je kwetsbaar op te stellen, waarbij je empathisch (meelevend en meevoelend) bent en ook assertief (grenzen aangeven). Als je samen in de winnaarsdriehoek zit, zul je zien wat effectief communiceren oplevert.
Training effectief communiceren
Merk je na het lezen van dit stuk dat jij of jouw organisatie ook wel eens vastzit in de dramadriehoek en wil je hier meer over weten of leren? We vertellen je graag meer over team & organisatie ontwikkeling!
De dramadriehoek uit en de winnaarsdriehoek in. Hoe mooi zou het zijn als de hele organisatie zo zou gaan communiceren?
Wil je in de organisatie effectiever gaan communiceren? Neem contact op met onze trainers, zij helpen je graag verder!
